| شهرستان شاهرود |
معرفي شهرستان شاهرود:
پيشينه تاريخي:
قدمت تاريخي سكونت درمنطقه شاهرود بر اساس گمانه زني‌هاي باستان شناسان و حفاري هاي به عمل آمده به هزار سال قبل از ميلاد مسيح مي رسد. آثار به دست آمده درحفاري تپه بلوار خودگواهي بر اين مدعاست. بر اساس شواهد و مدارك تاريخي موجود، تشكيل هسته اوليه شهر شاهرود به دليل دفاع از مهاجمان روي تپه هاي كم ارتفاع در دامنۀ كوه شمالي و غربي شاهرود ساخته شد و به تدريج همراه با برقراري امنيت در محل رشد و توسعه يافت. به استناد برخي اشاره هاي تاريخي مندرج در متون و بعضي شواهد باستان شناختي و معماري موجود در داخل و خارج شهر كنوني راه عبور قافله ها و كاروان هايي كه بزرگراه غربي به شرقي (جاده ابريشم) را طي مي كردند از آبادي شاهرود مي گذشت. در عين حال وجود چاپارخانه و كاروانسرا در اين آبادي، آن را به يكي از مراكز مهم يكجانشيني در منطقه تبديل كرد. بر اين اساس قدمت شهر شاهرود را به دوره ايلخاني نسبت مي دهند.
ويژگي هاي جغرافيايي:
شهرستان شاهرود به عنوان يكي از بزرگترين شهرستان هاي ايران اسلامي در 390 كيلومتري شمال شرق تهران با 1400 متر ارتفاع از سطح دريا و اقليم هاي متفاوت جغرافيايي، بزرگترين پناهگاه هاي حيات وحش و مناطق حفاظت شده را در خود جاي داده و با احتساب مناطق شكار ممنوع موجود به قارّۀ كوچك و سرزمين پنج اقليم مشهور است.
اين تنوع اقليمي به قدري آشكار است كه كوتاه ترين فاصله كوير تا جنگل در اين شهرستان قراردارد، به طوري كه با طيّ مسافت كوتاهي در حدود 45 كيلومتر از شاهرود به سمت شمال به جنگل هاي هيركاني ابر با زيباترين چشم انداز ها (كهن ترين جنگل جهان) مي رسيم و با طيّ همين مسافت به سمت جنوب به كوير و زيبايي هاي منطقه چاه جام و در نهايت به طرود و نخلستان هاي آن مي رسيم كه مردم آن منطقه به شتر داري اشتغال دارند. اين گوناگوني اقليم دركنارتنوع اقوام و گروه هاي مختلف قومي و زباني، ويژگي و قابليت توسعه گردشگري را در اين شهرستان رقم زده است. شاهرود با قرار گرفتن در بين مسير تهران- مشهد و نيز همجواري با استان هاي مركزي و شمالي كشور يكي از مراكز اكوتوريسم ايران شناخته مي شود. اين شهرستان در جهات مختلف گردشگري از جمله گردشگري عرفاني و طبيعي از قابليت هاي منحصر بفردي برخورداراست.گذر ميليون ها زائرحضرت ثامن الحجج(ع) از شهرستان شاهرود و به خصوص شهرستان شاهرود درطول سال لزوم برنامه ريزي دقيق در اين ارتباط را گوشزد مي نمايد. بديهي است كه وجود فرودگاه فعال، مركزيت راه آهن شمالشرق و پايانه مسافري در اين شهرستان ازجمله ابزارتوسعه گردشگري محسوب مي گردد.
صنايع دستي:
نمد مالي روستاي ابرسج، بافت گليچ، جاجيم و چوقا (نوعي پارچه پشمي) درشهر مُجن، منبت چوب، ساخت سازهاي سنتي، گليم بافي، تراش سنگ هاي نيمه قيمتي، هنر ساخت سراميك در شاهرود و ابرسج، سفالگري شاهرود، تابلو فرش، معرق كاشي، خراطي چوب (از فنون قديمي شهر شاهرود) و رودوزي هاي سنتي از جمله رشته هاي فعال در اين عرصه شناخته مي شود. شايان ذكر است صنعت سراميك سازي اين شهر از اهميت ويژه اي برخوردار مي باشد. از ديگرصنايع دستي شهرستان مي توان به دست بافته هاي سنتي شهركلاته خيج، جاجيم پر نقش و نگار منطقه كالپوش، جاروبافي زنان روستاي طرود و سوزن دوزي زنان منطقه كويري خوارتوران اشاره نمود.
مقام معظم رهبري در سفر به شاهرود، آن را شهري با صفا با مردمي با صفا توصيف فرمودند. ديانت از ويژگي هاي بارز فرهنگي و اخلاقي مردمان اين شهرستان است كه علاوه بر ساكنان، براي دانشجويان و گردشگران نيز محسوس است.
سوغات:
از مهمترين سوغات شاهرود مي توان از قيسي، برگه و انگور نام برد كه به خاطر كيفيت و تنوع نه تنها مورد توجه مسافران قرار مي گيرد بلكه صادرات آن نيز چشمگير است.
اگر به شاهرود سفر كرديد براي استراحت مي توانيد چند ساعتي را در منطقه تفريحي آبشار و در ميان طبيعتي زيبا سپري كنيد تا سفر در جاده اي كويري را به فراموشي بسپاريد. عروس كوير تنها يك نام نيست بلكه تلفيقي از طبيعت سرسبز، اماكن تاريخي و عرفاني و مردمي مهمان نواز است. شهري كه مقدمتان را با گل پذيراست و دعاي خير مردمش بدرقۀ راهتان است.
اماكن تاريخي و جاذبه هاي ديدني :
موزه شاهرود
ساختمان موزه شاهرود در سالهاي 1306-1307 ه .ش به عنوان بلديه بنا شده است .اين بنا به شماره 1888 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است. زير بناي ساختمان فوق حدود 468 متر مربع بوده و در دو طبقه طراحي گرديده است . اين بنا پس از مرمت و احياء در اسفند ماه سال 1367 جهت بازديد و استفاده پژوهشگران شروع به فعاليت نموده است . اين موزه داراي گنجينه آثار تاريخي و فرهنگي، باستان شناسي و مردم شناسي مي باشد. بناي فوق به سبك معماري اواخر دوره قاجاريه و اوايل دوره پهلوي ساخته شده است . موزه شاهرود موزه اي است استاني از اين رو سعي شده اشياء و آثار هر بخش به تفكيك نگهداري در معرض ديد بازديد كنندگان قرارگيرند. بخش باستان شناسي موزه در طبقه هم كف و شامل چهار اتاق و راهرو مي باشد كه آثاري مربوط به قبل از ميلاد مسيح دوره پيش از تاريخ ، آثار دوره اسلامي در آن وجود دارد. بخش مردم شناسي اين موزه شامل ابزار كارهاي توليدي و فنون ، دامداري ، كشاورزي ، پوشاك ، فنون پخت نان ، زيورها ، دست بافت ها و اسناد و قباله ها ، ابزار و وسايل تعزيه خواني و طب سنتي و نيز تصاويري از فعاليت ها و شئون گوناگون مردم شناسي كه از عمق زواياي زندگي مردم از روستاها فراهم آمده است . در غرفه پوشاك موزه شاهرود، انواع لباسهاي زنانه شامل كت زنان (كليجه ) شليته ، كلاه سوزن دوزي شده ، چارقد، جوراب هاي پشمي و پيراهن سوزن دوزي شده ديده مي شود . از ابزار و وسائل تعزيه خواني موجود در اين بخش مي توان به جوشن ، سپر ، كلاه خود... اشاره نمود كه در ماه محرم مورد استفاده قرار مي گيرد. از جمله تصاوير بسيار زيبا در اين غرفه پرده درويشي با 32 قصه به روايت تصوير و 400 صورت انسان و حيوان با هنر نقاشي رنگ و روغن كه در 1340 هجري شمسي در كاشمر نقاشي شده و در سال 1369 مرمت شده است .
مجموعه بايزيد بسطامي
اين مجموعه وسيع، آثاري از دوران سلجوقي به بعد را شامل مي شود و در كنار آن مرقد و خانقاه متعلق به «ابويزيد طيفور بي عيسي بن سروشان بسطام» ملقب به «سلطان العارفين » و از عرفاي نامي و مشهور ايران در قرن سوم هجري قمري مي باشد . خود مرقد چيزي جز يك قبر ساده در گوشه جنوبي و درمجاورت گنبد و ايوان غازان خان نيست . مجموعه با يزيد بسطامي شامل : 1- خانقاه بايزيد 2- رواق صفوي 3- منار بسطام 4- مسجد بايزيد بسطامي 5- مسجد بسطام 6- امامزاده محمد 7- برج كاشانه 8- گنبد غازان خان 9- مدرسه شاهرخيه است.
برج كاشانه بسطام
در قسمت جنوب شرقي مسجد جامع شهر بسطام برجي بلند وجود دارد كه به نام كاشانه معروف مي‌‌باشد. ارتفاع اين برج از داخل 24 متر و از بيرون 20 متر مي‌‌باشد. شكل خارجي آن كثيرالاضلاع و منتظم سي ضلعي است. در بالاي برج دو حاشيه از آجرهاي بزرگ وجود دارد كه روي آن مطالبي نوشته شده است. در ضلع جنوب غربي اين برج روي يك آجر كلمۀ بسم الله الرحمن الرحيم با خط ثلث بسيار زيبايي خوانده مي‌شود. تاريخ ساخت آن بدرستي مشخص نيست و به عقيدۀ اهالي محلي اين برج قبل از اسلام آتشكدۀ زرتشتيان بوده است. بعضي از مشرق شناسان از جمله گدار بر اين باورند كه اين بنا از آثار غازان خان مغول است و اسم اصلي آن غازانه بوده است و به مرور زمان و بدون توجّه به اصل آن كاشانه نام نهاده شده است.
آرامگاه شيخ ابوالحسن خرقاني
بناي آرامگاه اين عارف نامي قرن چهارم و پنجم هجري قمري در 34 كيلومتري شمال شهرستان شاهرود و در روستاي قلعه نو خرقان قرار دارد و محراب زيباي اين بنا كه متعلق به دوره ايلخاني است از جمله مهم تريت بخش هاي بناي فعلي آرامگاه مي باشد.
محوطه باستاني پارك موزه شاهرود
اين محل در ارتفاعات شهر در دامنه شرقي كوه سوراخه مشرف به شاهرود واقع است و آثار به دست آمده از آن مربوط به هزاره اول پيش از ميلاد مي باشد. آثار به دست امده از اين محل شامل گورستان، انبارهاي آذوقه ، معماري خشتي و سنگي و كوره هاي سفال‌پزي است . همچنين تعداد زيادي ظروف سفالي خاكستري كه در داخل خمره هاي بزرگي به جاي تابوت استفاده شده است به همراه بقاياي اسكلت كودكان در اين محوطه به دست آمده است.
تپه سنگ چخماق
اين تپه از دو برجستگي تشكيل شده است كه حدود 150 متر از يكديگر فاصله دارند. پروفسور ايچي ماسودا در بررسي سال 1348 اين تپه را مورد شناسايي قرار داد و در طي دو فصل حفاري در سالهاي 1350 و 1352 آن را بررسي كرد.به اعتقاد كاوشگر ژاپني اين تپه باستاني متعلق به دوره نوسنگي و هزاره پنجم پيش از ميلاد است. قبرهاي تدفين كودكان با سفال هاي منقوش (هندسي ) اشياء سنگي و سفالي ، تيغه تيشه ، پيكرك انسان و حيوان و... از جمله آثار به دست آمده از اين محوطه است.
مدرسه شاهرخيه
يكي از زيباترين مدارس علميه استان به شمار ميرود كه در شرق مجموعه و به صورت دو طبقه با 28 حجره و معماري زيبا و منحصر به فرد ساخته شده است جلوي تمامي حجره هاي ايواني وجو دارد كه در صورت نياز در فصل تابستان از آن استفاده مي گردد.
جنگل ابر
منطقه ابر در 40 كيلومتري شمال شرقي شهرستان شاهرود در جنوب غربي شهرستان علي آباد گرگان در دامنه هاي رو به شمال البرز و آبخيزداري ((زرين گل)) قرار دارد. اين منطقه كه به نام جنگل هاي ابر معروف است در ارتفاعات آن عمدتاً به صورت چمنزار و يا مراتع مشجر و در پايين دست آن به جنگل با گونه هاي متنوع ديده مي شود.
جنگل اولنگ
جنگل اولنگ در فاصلۀ 85 كيلومتري شمال شاهرود و در آبريز شمال كشور واقع شده است. در سالهاي دور جنگل نشينان منطقه «جوزچال» از توابع بخش « راميان» از اين جنگل براي تامين سوخت مورد نياز خود و چراي احشامشان استفاده مي‌كردند. مهمترين چشم انداز منطقه جهت جلب گردشگران، وجود جنگلها با تركيب درختان جنگلي متفاوت و متنوع است كه به ويژه در فصل بهار و تابستان قابل استفاده هستند. جنگلهاي مرتفع و امكان دسترسي آسان به محيط جنگل، تنوع جانوري و نيز تنوع گونه هاي درختي جنگلي ، از امتيازهاي مهم گردشگري اين منطقه به شمار ميروند.
مجن و آبشار تنگه داستان
شهر مجن در فاصله 35 كيلومتري شمال غربي شاهرود و در يك منطقه كوهستاني واقع شده است. تنگه معروف (داستان) نيز در فاصله 10 كيلومتري شهر مجن و 45 كيلومتري شاهرود واقع است . به دليل قرارگرفتن اين ناحيه در يك منطقه كوهستاني و در ارتفاع حدود 2000 متري از سطح دريا ، آب و هوا و اقليم منطقه در فصول بهار و تابستان و اوايل پاييز جهت بهربرداري گردشگران مساعد است.
جنگل و آبشار نام نيك
جنگلهاي "نام نيك" و "حسين آباد" در حوزه استحفاظي استان سمنان و در آبريز شمالي كشور(حوزه آبخيز سدگلستان)واقع اند، قرار گرفتن اين منطقه در مجاورت چند منطقه نمونه ديگر ، بر جذابيت آن به عنوان منطقه نمونه گردشگري افزوده است.
زيستكره توران
مجموعه «توران» از سه قسمت پارك ملي (8%) پناهگاه حيات وحش (17%) و منطقه حفاظت شده (75%) تشكيل شده است.اين منطقه در قسمت جنوب جاده تهران – مشهد شمالي شرقي دشت كوير،غرب منطقه «خوارتوران» و شرق منطقه «طرود» واقع است. اين مجموعه پس از پناهگاه حيات وحش «نايبندان» دومين منطقه بزرگ تحت حفاطت سازمان محيط زيست است .
خوش ييلاق
پناهگاه حيات وحش «خوش ييلاق» به مساحت 150057 هكتار در شمال شرقي شهرستان شاهرود ( در استان سمنان) و در جنوب شرقي شهرستان علي آباد ( استان گلستان ) قراردارد. اين منطقه از جمله نخستين مناطق مورد حفاظت در ايران بوده و از سال 1364 عنوان پناهگاه حيات وحش تغيير يافته است .
فرحزاد تاش و چشمه هفت رنگ
منطقه فرحزاد تاش و چشمه هفت رنگ در حوزه استحفاظي شهرستان شاهرود و در رشته كوه البرز مركزي در شمال شهرستان واقع است. به دليل وجود آب فراوان و مراتع سرسبز ، كشاورزي و دامداري شغل اصلي مردم را تشكيل مي دهد. چشمه هفت رنگ به خاطر زيبايي چشمه هاي آن و خواص درماني از گذشته مورد توجه اهالي منطقه بوده است . وجه تسميه فرحزاد به دليل سرسبزي مزارع و باغات منطقه است و وجه تسميه چشمه هفت رنگ نيز به واسطه چشمه هايي است كه با عبور از مواد معدني گوناگون به رنگهاي مختلف ديده مي شود.
قطري
منطقه قطري در بخش بسطام شهرستان شاهرود واقع شده و از مناطق نمونه گردشگري روستاي ابر است. حوزه آبريز منطقه مذكور قسمتي از سرشاخه هاي رودخانه زرين گل بوده و شامل چشمه هاي متعددي مي باشد. اين منطقه در حاشيه جنوبي رشته كوه البرز قرار گرفته و در قسمت شمالي شهرستان با استان گلستان هم مرز و به واسطه قرار گرفتن در منطقه كوهستاني داراي آب و هواي كوهستاني سرد و معتدل است .
منطقه طرود
منطقه كويري طرود شاهرود كه بزرگترين نخلستان شمالشرق كشور را در خود جاي داده و به همراه رمل هاي كويري زيبا و ديدني چاه جم و بلنداي زيبا و ديدني آرامگاه پيرمردان در اين بخش كويري، جلوه اي ديگراز قدرت يزدان پاك را به تماشا مي گذارد .
بازار
بازار شاهرود يكي از بازار هاي تاريخي و بزرگ استان است كه در مركز شهر شاهرود قرار دارد. قدمت اين بازار به دوره قاجاريه باز مي‌گردد، بازار شاهرود علاوه بر راسته اصلي داراي سه سوق و چهارسوق و چندين كاروانسرا، آب انبار، حمام و مدرسه است و از نظر اقتصادي از جايگاه ويژه اي در شاهرود برخوردار است.
خانه يغمايي ها
اين خانه كه بجاي مانده از خانه هاي زيباي شاهرود قديم است، در خيابان تهران، خيابان 8 شهريور (بهرام) واقع شده و در اوايل دورۀ پهلوي به سال 1305 ه. ش ساخته شده است. اين بنا به لحاظ مشخصه هاي معماري سنتي در سطح شهرستان بي نظير است. فرم پلان بصورت حياط مركزي بوده، ورودي خانه در قسمت جنوبي با يك راهرو (دالان) به حياط مرتبط است . بالاخانه كه روي دالان قرار دارد و دسترسي به آن با يك پله مارپيچ از دالان امكان پذير مي باشد .
در قسمت ضلع غربي حياط، بادگير وحوضخانه و اتاق هاي مهمان، ايوان وآب انبار قرار دارد. درضلع شمالي، اتاق هاي زمستانه قرار دارد.
مسجد شيخ علي اكبر
اين مسجد كه متعلق به دورۀ قاجاريه است به همّت مرحوم شيخ علي اكبر مجتهد از روحانيون مجتهد و عالي رتبۀ شهر بنا نهاده شد. اين بنا با قدمت 170 سال از زيباترين و كاملترين مساجد شهرستان شاهرود مي باشد. مساحت اين بنا حدود750 متر مربع و زير بناي آن 500 متر مربع مي باشد و شامل فضاهاي گنبد خانه، شبستان، طلبه خانه و آب انبار مي باشد. مسجد داراي دو ورودي است كه يكي به خيابان شهيد صدوقي و ديگري به كوچه مسجد شيخ علي اكبر مرتبط است. اين بنا به شمارۀ 1918 در فهرست آثار ملّي ايران به ثبت رسيده است.
ازجمله ويژگي هاي اين خانه وجود تنها بادگير شهرستان در اين خانه و نورگيرحوض خانه، تقارن هايي كه در پلان و نما وهمچنين تزئينات آجري ازاره هاي پيرامون حياط است . |
| 1395/01/16 |