استان سمنان در دامنه‌های جنوبی سلسله جبال البرز واقع شده است و ارتفاع استان از شمال به جنوب کاسته و به دشت کویر ختم می گردد. این استان با وسعتی حدود 96000 کیلومترمربع، ششمین استان وسیع کشور است.
استان سمنان از جانب شمال به استان مازندران، از جنوب به استان اصفهان، از مشرق به استان خراسان و از مغرب به استان تهران ارتباط دارد.
همجواری با رشته کوه‌های البرز و زمین‌های هموار کویر شرایط اقلیمی متنوعی برای این استان بوجود آورده است. بطوری‌که قسمت جنوبی آب و هوایی گرم و خشک؛ نواحی مرکزی، معتدل ، قسمت شمال شرقی آب و هوایی سرد و خشک و قسمت شمالی استان نسبتاً سرد است. این تنوع آب و هوایی پوشش گیاهی متنوعی را نیز در این استان به وجود آورده است.
مرکز این استان شهر سمنان و دارای هشت شهرستان شامل سمنان، شاهرود، دامغان، گرمسار، مهدیشهر، میامی و آرادان و سرخه است.
به علت موقعیت خاص جغرافیایی استان سمنان و همجواری آن با رشته کوههای البرز و زمینهای هموار کویر هر قسمت از این استان دارای شرایط اقلیمی متنوعی می باشند. بطوریکه قسمت جنوبی آب و هوایی گرم و خشک، نواحی مرکزی معتدل، قسمت شمال شرقی آب و هوایی سرد و خشک و قسمت شمالی نسبتاً سرد است. این تونع آب و هوایی پوشش گیاهی متنوعی را نیز در این استان به وجود آورده است. به طوریکه در قسمت جنوب گونه های کویری و بیابانی و در بخش میانی استان گونه های نیمه بیابانی و در بخش شمالی گونه های سردسیر و جنگلی را می توان مشاهده نمود. گیاهان کویری عبارتند از: تاغ و گز، خارشتر، اسپند، گون و درمنه و از مهم ترین گونه های گیاهی در مناطق شمالی استان خانواده سوزنی برگان، ارس، سرو و درختچه زرشک را می توان نام برد.
محیط زیست استان:
استان سمنان به دلیل داشتن مناطق و موقعیت مناسب طبیعی وسعت کافی، جایگاه مناسبی برای حیات انواع وحوش و انواع گیاهان به شمار می آید، چراکه در قسمت های شمالی استان منطقه جنگلی، کوهستانی و سردسیر با بارندگی نسبتاً زیاد و پوشش گیاهی خوب و در قسمت های میانی منطقه دشتی با بارندگی کمتر نسبت به شمال اما با پوشش گیاهی نسبتاً خوب و در قسمتهای جنوبی آن کویر نمک با بارندگی بسیار کم و عدم پوشش گیاهی مناسب قرار دارد.
بیش از 23 درصد از وسعت استان سمنان را مناطق حفاظت شده و پناهگاه حیات وحش تشکیل می دهد، که این رقم در حدود 25 درصد کل مناطق حفاظت شده کشور ایران را شامل می شود.
مناطق زیستی استان سمنان دارای ویژگی هایی به این شرح می باشد:
- ذخیره گاه و بانک ژن طبیعی گیاهی و جانوری ایران و جهان.
- منطقه حایل بین کویر و مناطق زیستی کوهستانی استان.
- زیستگاه گونه های خاص نادر و در معرض انقراض جانوری و گیاهی.
- طبیعت زیبا با چشم اندازهای طبیعی.
- دارا بودن شرایط ویژه جهت امور پژوهشی و اقتصادی.
مناطق زیستی و حیات وحش:
1- پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق.
2- پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده توران.
3- منطقه حفاظت شده پرور.
4- منطقه شکار و تیراندازی ممنوع((خنار)).
5- ممنوع شکار و تیراندازی ممنوع((تپال)).
6- پارک ملی و منطقه حفاظت شده کویر
زبان :
بنابر نظریه آرتور کریستین سن دانمارکی زبان سمنانی از دسته زبانهای مادی و پارتی است که ویژگیهای باستانی خود را تا اندازه بسیار زیادی حفظ کرده است. بررسی کلی پیرامون زبان سمنانی کاری است بس دشوار که تا کنون کمتر کسی توانسته است در این وادی قدم گذارد.
مجموعـه نظریات محققان و مستشرقان در مورد وابستگی گویــش سمــنانی این اطلاعات را بیـان می داردکه:
1- گویش سمنانی از نظر تقسیم بندی جغرافیایی، جزء شاخه غربی زبانهای ایرانی است و در بین زبانهای این شاخه نیز متعلق به نواحی شمالی لهجه های مرکز ایران است.
2- از نظر طبقه بندی تاریخی، گویش سمنانی به حدفاصل بین زبانهای باستانی و میانه تعلق دارد.
3- گویش سمنانی دنباله زبانهای پهلوی شمالی و یا پهلوی اشکانی و یا پارتی و یادگار لهجه رازی است.
4- گویش سمنانی با زبانهای خزری شامل گیلکی، تالشی و تاتی، نزدیک است و مشابهت هایی دارد.
5- گویش سمنانی با زبانهای مادی و پارتی بستگی دارد.
6- بررسی برخی از ویژگیهای صوتی زبانهای دسته شمالی و از جمله پارتی و دسته جنوبی (از جمله پارسی میانه) و مقایســــه آنها با گویش سمنــــــانی به روشنی مشخص می شود که بسیاری از اختصاصات زبان پارتی در گویش سمنانی تاکنون حفظ شده است.
یکی دیگر از خصوصیات زبان سمنانی متمایز و مختلف بودن گویشها در نواحی مختلف این استان می باشد بطوریکه گاه در فاصله ای کمتر از چند کیلومتر تفاوت گویش چنان آشکار و بارز است که گویی مردمانی از دو سرزمین مختلف صحبت می کنند. این تفاوت و تمایز لهجه ها شوخی هایی را در بین مردم نیز بوجود آورده و آن اینکه سمنان را« جزیره لهجه ها» می نامند.
به طور کلی لهجه مردم سمنان و اطراف آن را می توان به پنج دسته مهم تقسیم کرد.
زبان سمنانی 2- زبان مهدیشهر (سنگسر) 3- زبان شهمیرزادی 4- زبان سرخه ای 5- زبان لاسگردی و این در حالی است که در سایر نقاط استان مثل دامغان و شاهرود لهجه و زبان با خصوصیات متفاوت تری نسبت به شهر سمنان و حوالی آن حاکم است.